In onderstaande figuur zijn enkele stereotiepe kenmerken van psychiatrische patiënten te zien. Deze hebben een pyjama aan (zie bijv. One flew over the cuckoo’s nest uit 1975 van Milos Forman), ze kijken scheel en wezenloos voor zich uit en houden de tong uit de mond. In stripverhalen geeft de krul boven het hoofd aan dat ze ‘doorgedraaid’ zijn (zie bijv. “Te gek om los te lopen” uit de reeks De Blauwbloezen van Lambil en Cauvin, 1991).

De trechter op het hoofd moet het meest stereotiepe hoofddeksel van de dwaas zijn (bijv. Lucky Eddie uit Hägar the Horrible van Dik Browne en “De lijfwachten zijn knetter” uit 1975 in de reeks Sammy van Berck en Cauvin). De trechter wordt doorgaans als een symbool voor kennis gezien. Voor een dwaas is het ding mogelijk niet van nut, en fungeert het dan maar als hoofddeksel. De herkomst van de trechter als hoofddeksel van de gek is moeilijk te achterhalen. Maar deze gaat minstens terug tot de vijftiende eeuw. Jheronimus Bosch schilderde destijds immers een chirurgijn die een kei uit het hoofd van een dwaas haalde. In dit laatste voorbeeld is het echter de chirurgijn (of kwakzalver?) die de trechter op het hoofd heeft staan.

Verder zijn psychiatrische patiënten vrij passief, al kunnen ze af en toe een dansje opvoeren (zie bijv. “De blauwe lotus” uit de reeks Tintin van Hergé, 1936). In het geval dat ze potentieel gevaarlijk zijn, krijgen ze een dwangbuis aangetrokken, in extreme gevallen in combinatie met een mondmasker (zie bijv. The silence of the lambs uit 1991 van Jonathan Demme). Deze kenmerken zijn bovendien onbeperkt combineerbaar.

De figuur presenteert slechts enkele voorbeelden hoe erin de cultuur over personen met psychische aandoeningen gedacht wordt. Het Instituut voor Mediastudies van de KU Leuven deed in opdracht van de Koning Boudewijnstichting, het Koning Fabiolafonds en het Fonds Julie Renson uitgebreid onderzoek naar de beeldvorming aangaande psychische aandoeningen. Het eindrapport is inmiddels (gratis) beschikbaar en bevat naast een overzicht van de bestaande frames ook een aantal alternatieve counterframes. Verder wordt er verslag uitgebracht van het gebruik van deze frames en counterframes in de Belgische pers, van een grootschalig experiment en van een interviewstudie bij professionals uit de sector voor geestelijke gezondheid. Food for thought.